دبیر ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باتفاق اعضای ستاد، همچنین رییس مؤسسه تحقیقات شیلات ایران و رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان از پارک زیست‌فناوری خلیج فارس بازدید کردند.

در جلسه‌ای که با حضور دبیر ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و اعضای ستاد، همچنین رییس مؤسسه تحقیقات شیلات ایران، رییس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان و جمعی از مدیر عاملان و نمایندگان شرکت های فناور مستقر در پارک زیست‌فناوری خلیج فارس برگزار گردید، در ابتدا رییس پارک زیست‌فناوری خلیج فارس توضیحاتی به این شرح فرمودند: پارک حدود نه سال است که فعالیت خود را شروع کرده و در کنار انجام مأموریت اصلی خود، پروژه‌ی احداث مجتمع آزمایشگاهی را نیز عهده دار شده و در صدد است تا با مشارکت وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها، آن را در قالب کنسرسیوم اداره کند.

دکتر آقامیری در ادامه گفت: از دیگر فعالیت‌های پارک زیست‌فناوری خلیج فارس، تاسیس یک مرکز رشد با نام مرکز رشد زیست‌فناوری دریا در شهر قشم است که یک سال است تابلوی آن نصب شده و رئیس سازمان منطقه آزاد قشم نیز آن را افتتاح کرده و منتظر صدور مجوز فعالیت آن از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستیم.

وی در خصوص استقرار شرکت های فناور در پارک زیست‌فناوری خلیج فارس گفت: یکی از رویکردهای پارک، مبحث تکثیر و پرورش جلبک‌های دریایی و استخراج فرآورده‌های مختلف از آنها است، لیکن شرکت هایی که در این زمینه مشغول فعالیت می‌باشند، در محدودیت مالی شدیدی قرار دارند. به عنوان نمونه، شرکت زیست‌دریاپروران آناهیتا که بیش از یک سال است که برای تامین منابع مالی مورد نیاز به نهادهای متعددی مراجعه کرده، اما به رغم دریافت قول‌های مساعد هنوز نتیجه‌ای نگرفته است؛ لیکن با تسهیلاتی که از پارک دریافت نموده ساختمان شرکت را احداث کرده است که تقریباً آماده‌ی بهره برداری می‌باشد، اما برای خرید تجهیزات در محدودیت شدید مالی قرار دارد. همچنین شرکت ستاره شاخاب قشم که به رغم تولید محصول، لیکن نتوانست ادامه دهد و رسماً اعلام ورشکستگی کرد.

دکتر آقامیری در ادامه با معرفی خانم دکتر سراییان مدیر عامل شرکت سلامت گیاه دریا گفت: محصولات این شرکت، آرایشی-بهداشتی است و در ایران و خارج از کشور به فروش می‌رسد.

وی سپس دکتر نیرومند مدیرعامل شرکت تبسم ساحل قشم را معرفی کرد که روی تکثیر و پرورش گونه‌های مختلف شقایق ماهیان کار می‌کند و تا کنون موفق به تکثیر شش گونه شده‌است. همچنین مهندس سلامی مدیر عامل شرکت عمل‌آوری شهاب نقره‌ای قشم که روی بسته‌بندی اسنک موتو ماهی و میگو کار می‌کند و نیز شرکت قشم‌ولتاژ که در پارک مستقر است و دستگاه‌های گران قیمتی دارد و در تهران مشغول به کار است و الان بیشتر در حوزه صنایع رباتیک و الکترونیک فعالیت می‌کند و از جمله شرکت‌هایی است که حرف اول را می‌زند.

رییس پارک زیست‌فناوری خلیج فارس در ادامه با معرفی مهندس اعتمادی نماینده‌ی شرکت فن‌زیست‌پژوهان گفت: موضوع فعالیت این شرکت، تکثیر خرچنگ است که خوشبختانه هم اکنون یکی از مولدینش تخم تولید کرده و منتظر هچ شدن تخم‌هایش هستند. وی سپس با معرفی شرکت کشت بافت گیاهی ارگانا گفت: این شرکت در حال حاضر محصولات خود را در بازار داخلی به فروش می‌رساند.

دکتر آقامیری افزود: تعدادی شرکت‌های دیگر نیز در پارک مستقرند، مانند شرکت نیلگون خلیج مرجان قشم که در زمینۀ تولید مرجان کار می‌کند و شرکت تابشگران تندرستی قشم و شرکت طراحان انرژی سبز و چند طرح نیز که در دست بررسی قرار دارد تا در صورت تایید شورای فناوری پارک، وارد مرحله‌ی جذب و استقرار شود.

 در ادامه‌ی جلسه، آقای دکتر قانعی -دبیر ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری- پس از قدردانی از زحمات و تلاش آقای دکتر آقامیری در جهت افزایش کمی شرکت‌های مستقر در پارک و نیز ارتقاء کیفی آنها و اعتلای پارک زیست‌فناوری خلیج فارس، به معرفی ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پرداخت و توضیح داد: بخشی که ستاد موظف است پاسخگو باشد، اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه‌ی زیست‌فناوری است و برای این امر اعتباراتی در نظر گرفته می‌شود و برای پیشبرد آن نیز کارگروه زیست‌فناوری دریا تشکیل‌شده‌است.

وی افزود: مباحث اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه‌ی زیست‌فناوری را ستاد مشخص می‌کند؛ در ابتدا اولویت‌ها مشخص می‌شوند و با در نظر گرفتن اولویت‌ها، کار پیش می‌رود که برای امسال نیز تعیین‌شده‌است. همچنین ستاد موظف است هر شش ماه، میزان فروش و نیز صادرات محصولات در حوزه‌ی زیست‌فناوری و همچنین سهم شرکت‌ها از بازار را گزارش دهد.

دکتر قانعی گفت: در حقیقت، یکی از اهدافی که برای ستاد مصوب شده اشغال سه درصد بازار توسط محصولات زیست‌فناوری است. وی در ادامه افزود: فرق ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری این است که ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری، فقط توسعه‌ی زیست‌فناوری را با هدف تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پیگیری می‌کند. بنابراین مباحث مربوط به تحقیقات پایه و سایر موارد، متولیان خود را دارد و موضوع ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری نمی‌باشد. به عنوان مثال این که یک جلبک بتواند به عنوان خوراک مورد استفاده قرار بگیرد، در حوزه‌ی زیست‌فناوری قرار دارد و توسعه‌ی آن، موضوع فعالیت ستاد است. به طور کلی، توسعه‌ی موضوعات حوزه‌ی زیست‌فناوری را ستاد حمایت می‌کند، اما صنعتی‌شدن این موضوعات، بر عهده‌ی نهادهایی است که وام‌ها و تسهیلاتی را برای توسعه‌ی صنعتی اختصاص می‌دهند.

دکتر قانعی افزود: گاهی که می‌خواهند صنعتی را راه اندازی کنند، تصور بر این است که می‌توانند این کار را با کمک صندوق ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری انجام دهند اما همان‌طور که گفته شد کمک به توسعه‌ی صنعت، بر عهده‌ی صندوق ستاد نیست لیکن ستاد می‌تواند به شرکت‌هایی که برای احیای یک صنعت مفید باشند کمک کند. به عنوان مثال، کار ستاد این است که شرکت دانش‌بنیانی که در دانشگاه رشد کرده را به شکل v.c[1] حمایت کند که اگر شرکت در تولید محصول مورد نظرش موفق شد آنگاه صنعت، تولید آن را تقبل نماید و اگر موفق نشد، ریسکش را ستاد متقبل باشد.

وی ادامه داد: گاهی صنعت می‌ترسد روی یک محصول دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کند. در این موارد صندوق ستاد، کل آن محصول را بیمه می‌کند و اگر تولید آن محصول ضرر داد، صندوق ضرر و زیانش را متقبل می‌شود ولی اگر به سود رسید، تقسیم می‌شود. به این ترتیب، ستاد برای صنعتی که جرات نمی‌کند تولید یک محصول جدید دانش‌بنیان را تقبل نماید، تضمین ریسک می‌کند. این، کار ستاد است که نه صنعت گله‌مند باشد که به قول معروف پولش صرف تولید محصولی شد که ضرر داد و نه شرکت‌ها نگران باشند که مبادا در پی تولید محصولی باشند که ریسک زیادی دارد و هم می‌تواند صنعتی شود و هم ممکن است شکست بخورد. به این ترتیب ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری، موانعی که در صنعتی‌شدن محصولات دانش‌بنیان وجود دارد را برطرف می‌کند البته تا زمانی که بتواند روی پای خودش بایستد و وظیفه ندارد که از اساس چیزی را تأسیس کند. برای این کار، صندوق نوآوری و شکوفایی تأسیس شده که اعتباراتی از صندوق توسعه‌ی ملی دریافت می‌کند.

دکتر قانعی گفت: برای مثال، موضوع تکثیر و پرورش جلبک‌ها و استخراج مواد از آن‌ها -که متاسفانه مورد توجه چندانی قرار نگرفته- یکی از موضوعاتی است که در دستور کار ستاد است. برنامه‌ی کلی ستاد این است که یک نقشه راه برای توسعه‌ی زیست‌فناوری شکل بدهد. مدلی که در حال حاضر در ستاد به کار می‌رود تقسیم کار ملی است که بخشی از آن به دانشگاه‌ها مربوط است. یعنی ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری فقط در موضوعاتی با دانشگاه‌های مستقر در حوزه‌ی خلیج فارس کار می‌کند که مرتبط با دریا است و موضوعات دیگر را نمی‌پذیرد. در حمایت از شرکت‌ها اگر در مراحل اولیه باشند، به مدل v.c کار می‌کند و اگر در مراحل کمی جلوتر باشند، با همکاری رییس سازمان شیلات ایران به شکل‌گیری شرکت‌ها کمک می‌کند.

دکتر قانعی افزود: به نظر می‌رسد که ستاد بتواند تعامل با شرکت‌های مستقر در قشم را به شکل هم‌افزایی ایجاد کند و در این راستا، هم ستاد کمک کند و هم تا جایی که ممکن است سازمان منطقه آزاد قشم و وزارت علوم کمک کنند تا اقتصاد دانش‌بنیان در قشم شکل گیرد. به نظر می‌رسد بتوان مدل را بر این مبنا در نظر گرفت که در ابتدا سهم اقتصاد در قشم محقق گردد و سپس سهم زیست‌فناوری مشخص شود و آنگاه روند پیش‌برد کار معین گردد. قصد این است که آن‌چه از صنعت که در قشم است اولاً احیا شود که سرمایه‌ها به سمتش بیاید و دوم آن که کاسبی شرکت‌های فناور رونق گیرد و در عین حال برای پتاسیل‌های موجود نیز برنامه‌ریزی شود.

دبیر ستاد توسعه‌ی زیست‌فناوری گفت: با توجه به توانی که موسسه‌ی تحقیقات شیلات ایران و کارگروه زیست‌فناوری دریا دارد، به نظر می‌رسد که بتوانند به ظرفیت بزرگی در اقتصاد بپردازند.

در ادامه‌ی سفر در جزیره‌ی قشم دکتر قانعی همراه با اعضای ستاد از پروژه‌ی در حال احداث مجتمع آزمایشگاهی و مجتمع اقامتی پژوهشگران در حوالی پارک زیست‌فناوری دیدن کردند. در انتهای بازدید دو شرکت کوچک مقیاس در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در شهر بندرعباس مورد بازدید قرار گرفت.

[1] Venture Capital : سرمایه‌گذاری جسورانه