دکتر طهوری رییس گروه پژوهش، زیرساخت و فناوری ستاد توسعه‌ی زیست فناوری در این گفت و گو از برنامه‌های حمایتی ستاد از پژوهشگران حوزه‌ی زیست فناوری و طرح تقسیم کار ملی می‌گوید.

طرح پژوهشگر برتر و پژوهشگر برتر جوان

در حال حاضر کیفیت کارهای پژوهشی ما در اندازه‌ی کمیتشان نیست. ما در کشور از نظر تعداد، آمار پژوهشی قابل ملاحظه‌ای داریم اما این نتوانسته است کیفیت را افزایش دهد و از این منظر ضعیف هستیم. به همین خاطر طرح‌های حمایتی که در ستاد داریم به این منظور است تا بتوانیم از پژوهشگران با کیفیت‌تر حمایت کنیم.

دکتر ستاری هم نظرشان بر این است که محققان را فراموش نکنیم و درگیر روندهای پر پیچ و خم اداری نکنیم و تشویق شان کنیم تا برترین‌ها را معرفی کنیم. متاسفانه کاغذبازی اداری باعث می‌شود در بعضی از موارد استعدادها و محققان داخلی نتوانند یافته‌های علمی خودشان را به صورت پژوهش ارائه دهند و از کار علمی آن‌ها استفاده شود. به همین خاطر تصمیمی که داریم این است که هرساله مکانیزمی داشته باشیم تا پژوهشگران جوان عرصه‌ی زیست‌فناوری را معرفی کنیم. در طرح پژوهشگر برتر شرایط آیین‌نامه به گونه‌ای است که غربال اولیه صورت می‌گیرد. درواقع از میان بهترین‌ها، بهترین برگزیده می‌شود. درسال گذشته از میان 21 طرحی که فرستاده شد به 3 نفر جایزه داده شد. امسال در اطلاع‌رسانی قدرتمندتر عمل نمودیم و تا این لحظه 100 طرح به ما ارسال شده است که طبیعتا در مقایسه با سال گذشته از طرح‌های بیشتری حمایت می‌کنیم. جوایز هم به صورت نقدی است و هم به صورت اعتباری است. در واقع بسته حمایتی داریم تا دانشجویان ما دلشان گرم‌تر شود و بیشتر انگیزه کار کردن داشته باشند. مثلا می گوییم تا 50 میلیون تومان ستاد به شما کمک می‌کند تا طرحی که دارید را اجرا کنید.

ستاد هم‌چنین از پژوهشگران برتر جوان هم حمایت می‌کند. علت این حمایت خاص این است که پژوهشگران جوان در مقایسه با پژوهشگرانی که استاد هستند و سن بالاتری دارند فرصت کمتری برای رقابت دارند و باید میان کسانی که زیر40 سال سن دارند رقابتی جدا صورت بگیرد. این گونه، انگیزه‌ی پژوهشگران جوان هم بالاتر می‌رود و می‌توانیم شاهد باشیم تا کارهای با کیفیت‌تری از سمت آن‌ها به دست ما برسد.

چگونگی حمایت‌های ستاد از طرح‌های پژوهشی

در بخش پژوهش ما 14 آیین نامه داریم که علاقه‌مندان می‌توانند این آیین‌نامه‌ها را از سایت ستاد توسعه‌ی زیست فناوری مطالعه کنند. مثال این مورد حمایت از مقالات است که طبق شرایط خاصی که در آیین‌نامه مندرج شده است 2 تا 4 میلیون تومان حمایت می‌کنیم.

حمایت از رساله‌های دکترا هم مثالی دیگر از حمایت‌های پژوهشی ستاد است. این حمایت تشویقی از رسالههاي دکترا، به منظور ارتقاي کیفیت علمی رساله‌هاي منطبق با اولویت‌هاي تعیین شده انجام می‌گیرد. کاربردي بودن رساله­ها نیز مهم است؛ یعنی رساله هایی که براساس نیاز واقعی تعریف شده اند و فعالیتهاي پژوهشی را تا دستیابی به نتایج کاربردي، همراهی و حمایت می‌کند. هم‌چنین موضوع رساله‌ها باید در راستاي اولویت‌هاي اعلام شده‌ی ستاد باشد.

دانشجویان دوره‌ی دکتراي تخصصی و استادان راهنماي آن‌ها اعم از دانشجویان دانشگاه‌هاي دولتی یا غیر دولتی داخل کشور می‌توانند از این حمایت بهره‌مند شوند.

موضوعاتی که حمایت می‌شوند به شرکت‌ها معرفی می‌شوند و علاقه‌مند هستیم تا به کار گرفته شود. یعنی خود دانشجو علاقه‌مند شود تا کاری را که شروع کرده‌است ادامه دهد و به نتیجه علمی برساند.

طرح تقسیم کار ملی

برای رسیدن به رتبه‌ی اول علم و فناوری در منطقه و سهم موثر ثمردهی اقتصادی و ارزش افزوده از محل ظرفیت های علمی، مستلزم اقدام هماهنگ و همه جانبه متکی بر تقسیم کار ملی هستیم. هم‌چنین استفاده مفید از منابع محدود، نیازمند اقدام برنامه‌ریزی‌شده‌ی متناسب با ظرفیت‌های آمایش سرزمینی، اقلیمی و پتانسیل‌های منحصر به فرد در کشور و مدیریت هوشمندانه ظرفیت منابع انسانی-دانشی است.

یکی از اقدامات مهم برای هماهنگ‌سازی و افزایش بهره­وری ظرفیت‌ها و فعالیت‌های حوزه  فناوری زیستی در سطح کشور، تعیین اولویت­­های تحقیقاتی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و یکپارچه­ سازی آن به منظور جلوگیری از تعدد تحقیقات بر روی موضوعات واحد و نیز شناسایی موضوعات مهم است.

در حال حاضر در دانشگاه‌های ممتاز خارج از کشور نیز برای اینکه از ظرفیت‌های علمی هر دانشگاه به درستی استفاده شود این اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال در کانادا نیز مشخص است که اگر کسی می‌خواهد راجع به جلبک کار کند باید در چه دانشگاه‌هایی پژوهش خود را انجام دهد. باز اگر بخواهد آنزیم جلبک‌ها را بررسی کند باید یک دانشگاه خاص را انتخاب کند. این موضوع اثربخشی تحقیقات را افزایش می‌دهد و می‌تواند برای سرمایه‌گذاری مفیدتر واقع شود. 

ستاد توسعه‌ی زیست فناوری از آنجا که حمایت، هدایت و هماهنگی موسسات و مراکز فعال و مرتبط با زیست فناوری را بر عهده دارد با اهتمام ظرفیت‌های فکری نسبت به تهیه‌ی اطلس ظرفیت‌های علمی و فناورانه حوزه‌ی زیست فناوری در کشور اقدام‌کرده‌است تا با مدیریت درست و پیگیری ماموریت محوری در هر واحد علمی، بر یک عرصه اولویت‌دار اختصاصی امکان حمایت‌های هدفمند اعتباری را فراهم نماید.

بیشترین اقبال در کدام بخش‌ها بوده است؟

به لحاظ تعدادی، مقالات و رساله‌ها بیشترین اقبال را داشته‌است. ما باید از ظرفیت بالای فارغ التحصیلان دکترا و دانشجویان زیست فناوری استفاده کنیم تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کنیم.

در حال حاضر در کشور ما حدود 10000 فارغ‌التحصیل دکترا در تمام رشته‌ها داریم که در جایی جذب نشده‌اند و شاید در خوش‌بینانه‌ترین حالت 2000 نفر آن ها جذب می‌شوند. خب طبیعتا باید برای این مسئله راه حل ارائه کرد. این ظرفیت بزرگ در تمام رشته‌ها وجود دارد و دستگاه‌های حمایتی باید برای پیشرفت کشور از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.

قطعا در حوزه‌ی زیست‌فناوری از این فارغ التحصیلان دعوت می‌کنیم و از طرح‌هایشان استقبال می‌کنیم. همه‌ی تلاش ما این است تا زمینه شغلی فارغ‌التحصیلان دکترا را فراهم کنیم. این اتفاق قطعا به نفع صنعت و شرکت‌ها و موسسات ما خواهد بود تا از دانش فارغ‌التحصیلان کشور استفاده کنند.